Tarih boyunca biz yani Türkler, Türkçe dilini kullanmış, ama farklı alfabeler kullanmıştır. Günümüzde Latin alfabesi kullanılmaktadır.
- Göktürk
- Uygur
- Kiril
- Arap
- Latin
Göktürk Alfabesi (Orhun Alfabesi)
Bilinen en eski yazıtlar olan Orhun Abideleri (Yazıtları) Göktürk Alfabesi kullanılarak Kül Tigin ve Bilge Kağan tarafından yazılmıştır (yazdırılmıştır.). Alfabenin ise M.Ö. 6. – 7. yüzyıllara kadar dayandığı bilinmektedir.
38 harften oluşan Göktürk Alfabesi, kendine has harflere ve seslere sahiptir. Bu harflerden dördü seslidir ve sekiz sese denk gelir. Kalan harfler ise sessiz harf statüsünde sayılabilir. Yatay veya dikey olarak yazılabilir bir yapıya sahiptir.
Bu alfabede bazı sesler, yansıttıkları terimlere benzerlik gösterir. Bunu görselden daha iyi anlayabiliriz.
Örneğin el ile alfabedeki harfin simgesi benzerdir. Ya da ok, at gibi simgeler alfabede bulunur.
Uygur Alfabesi
Günümüzde de 25 milyonu aşkın insan tarafından kullanılan Uygur Alfabesi, tarih boyunca Türklerin kullandığı alfabelerden biridir.
18 adet işaretten oluşan bu alfabesi, 4 sesli harfe sahiptir (Lehçeye bağlı olarak 8 sesli harfe çıkabilir. Ayrıca ön sesli harfler (i-e) ve arka sesli harfler (a-u-ö) olarak da ayrılmaktadır.). Diğer harfler ise sessiz olarak bilinir. Yazım olarak ise sağdan sola doğru bitişik bir şekilde yazılır.
Alfabe 15. yüzyıla kadar yaygın bir şekilde kullanılırken, Çağatay Hanlığı‘nın yok olmasıyla birlikte geçerliliğini yitirmiş ve unutulmaya yüz tutmuştur.
Kiril Alfabesi
Her ne kadar kullandığımız alfabeler içinde yer alsa da bu tamamen bir dayatmanın, sömürünün sonucudur. Rusya sınırlarında bulunan (Gagavuz, Uygur Türkleri gibi) Türkler tarafından tamamen dayatma sonucu kullanılmak zorunda kalınan bir alfabedir.
Kiril Alfabesi, 38 harften oluşur. 11 sesli harftir ve kalan harfler ise sessiz harftir.
Arap – Osmanlı Alfabesi
Türklerin, İslamiyet’i kabul etmesiyle birlikte bir araplaşma ortaya çıkmıştır. Bunun sonucunda da Arap alfabesi birkaç eklemeyle Osmanlı’ya uyarlanmıştır. Normalde 28 harf olan Arap alfabesi, 36 harfe çıkarılarak kullanılmaya başlanmıştır. Arapça gibi sağdan sola yazılır ve o şekilde okunur.
Latin Alfabesi
Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılması ve Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde yeni Türkiye Cumhuriyeti‘nin kurulmuştur. Modern çağa ayak uydurması gerektiğinin farkında olan Atatürk, 1928 yılı itibariyle Modern Latin Alfabesi’ne geçiş yapmıştır. Alfabede 8 sesli harf bulunur. Kalan harfler ise sessizdir.