Mektuplar çok eski zamanlardan beri insanların kullandığı en önemli iletişim araçlarından biri. Zarfın keşfinden önce insanlar, yazdıkları mektupların başkaları tarafından okunmadan gönderdikleri kişiye ulaşmasını sağlamak için mektupları özel katlama teknikleri ile katlayıp, mühürleyerek kapatıyorlardı. Yani mektubun kendinden zarf yapılmış oluyordu. Ancak günümüze ulaşan bu tür tarihî mektupları açarken mektubun zarar görme ihtimali hayli yüksek.
Bir grup bilim insanı, X-ışınları görüntüleme yöntemini kullanarak tarihî bir mektubu açmadan okumayı başardı.
Mektup, Jacques Sennacques adlı bir hukukçudan Lahey’de yaşayan kuzeni Pierre Le Pers’e gönderilmişti.
Mektup, harf kilidi olarak bilinen arkaik bir süreçle güvenli bir şekilde kapatılmıştı. Yöntem, 1830’larda zarfların yaygın olarak benimsenmesinden yüzyıllar önce yazılı iletişimi güvence altına almak için kullanılıyordu. Karmaşık kıvrımlar, kağıdı etkili bir şekilde kendi zarfına dönüştürüyordu. Çoğu zaman notlar böyle mühürlendi ve kurcalanmasını önleyici sistemlerle donatıldı.
Bu yöntem, İngiltere Kraliçesi I. Elizabeth’ten Marie Antoinette’e kadar hem sıradan insanlar hem de tarihteki önemli kişiler tarafından kullanıldı. Bu nedenle gizli mektuplar geçmişe dair değerli bilgiler içerirken, paketlerin kendisi de değerli tarihi eser sayılıyor.
Massachusetts Teknoloji Enstitüsünden (MIT) Jana Dambrogio ve arkadaşları, geçmişi 300 yıl önceye dayanan, Avrupalı bir postane müdürünün sandığındaki açılmamış mektupları inceledi. Araştırmacılar öncelikle X-ışınları mikrotomografisi yöntemini kullanarak katlanıp mühürlenerek kapatılan mektupların üç boyutlu görüntülerini oluşturdu. Daha sonra bir bilgisayar algoritması kullanarak her bir katlamada kaç kâğıt katmanı olduğu, bu katmanlar arasındaki boşlukların ve katlama çizgilerinin kalınlığı tespit edildi. Bu sayede her bir mektubun hangi sırayla ve nasıl katlandığı belirlenebildi. Taramalara hesaplamalı düzleştirme algoritmaları uygulandı. Bu, harflerin hem katlanmış hem de düz durumdaki 2D ve 3D halinde yeniden yapımlarını oluşturdu. Belgelerdeki yazı yüzeylerinin ve kırışıklık modellerinin görüntülerini de üretti. Bu teknik , mektubun tüm içeriğini ortaya çıkardı.
Araştırmacılar bu sayede 31 Temmuz 1697’de Fransa’da yaşayan Jacques Sennacques isimli bir hukukçunun, bir akrabasının ölüm belgesini talep etmek için yazdığı mektubu sanal olarak açıp okumayı başardı.
Daha önce benzer bir yöntem kullanılarak bir ve iki kez katlı mektuplar okunabilmişti. Ancak geliştirilen yöntem karmaşık katlama şekilleri ile kapatılan mektupların sanal olarak açılarak okunmasına imkân veriyor.
Yazar : Özüm Özdemir
Kaynak:
Dambrogio, J. ve ark., “Unlocking history through automated virtual unfolding of sealed documents imaged by X-ray microtomography”, Nature Communications, Cilt 12, Makale no: 1184, 2021.