Mutluluk Hormonu Nedir, Neden Azalır?

Fizyolojik ve psikolojik açıdan insan vücudunun dengesini sağlayan birçok hormon bulunur. Hormonlar; vücutta bulunan özel bezler aracılığıyla salgılanırlar, salgılanma işlemi sonrasında etki edileceği düşünülen organa doğru hareket ederler. Etkilerini gösterme süresi, kişinin fonksiyonel vücut durumuyla alakalı olarak değişir. Her bir hormonun farklı görev ve etkileri vardır. Bu hormonlar arasında psikiyatri bilimine konu olabilecek bir hormon bulunmaktadır: Serotonin, bilinen adıyla mutluluk hormonu.

Mutluluk Hormonu (Serotonin) Nedir?

Psikolojik bir durum olarak bilinen canlılık, zinde olma, mutlu hissetme gibi durumlara etki eden hormon, halk arasında “Mutluluk Hormonu” olarak bilinen serotonindir. Serotonin, beyinde enzimi yapılarak salgılanır. Üretim olarak vücudun farklı bölgelerinde görülebilir. Örneğin; merkezi sinir sistemine bağlı olan serotonin üretiminde uyku, cinsel arzular, stres, ruhsal sağlık gibi durumlar etki alanına dahil edilir. Mide ve bağırsak bölgesinde üretilen serotoninde ise asli görev sindirim üzerinedir.

Birçok psikolojik hastalığın tanısında öncelikle vücuttaki serotonin tespiti yapılır. (Serotonin tespiti kan değerleri üzerinden belirlenebilmektedir). Mutluluk hormonunun az olarak salgılanması sonucunda kişilerde depresyon, yüksek stres, bunalım, asosyal davranışlar ve hareketler gibi bazı sorunlar görülür. İnsanlar arasında yaygın olarak görülen depresyon halini etkileyen birinci faktör mutluluk hormonunun yeteri kadar salgılanmaması gösterilmektedir. Bu hormonun vücutta sağlaması gereken denge oluşturulmadığı için depresyon ve depresyona bağlı psikolojik hastalıklarla karşılaşılır. Depresyonu tetikleyen fazla sayıda etkenle karşılaşılabilir, ancak bu etkenleri tetikleyen birincil durumun serotonin eksikliği olduğu unutulmamalıdır.

Mutluluk Hormonu

Serotonin ve Uyku Hali

İnsanların yaşamlarını sağlıklı bir biçimde sürdürebilmeleri için birçok ihtiyaçları bulunur. Beslenme, solunum, sindirim gibi ana ihtiyaçlar kadar rahat bir uyku da önemli bir gereksinimdir. Uykunun temel mantığı uzmanlar tarafından günümüzde çeşitli akademik çalışmalarda belirtilmiştir, ancak tam olarak uykunun insanlara gizemli gelen yönleri açıklanamamıştır. Uyku halini etkileyen faktörler arasında fiziksel ve mental yorgunluk gösterilir. Bu noktada devreye mutluluk hormonu girer. Serotonin seviyesinin düşük olması nedeniyle ruhsal ve sosyal bozukluklar, stres, depresyon halleri ortaya çıkacağı için doğal olarak uyku hali de etki altına girecektir.

REM uykusu olarak tabir edilen “Rüya Görülen Evre” esnasında, mutluluk hormonu yüksek seviyelerde değildir. Mutluluk hormonu azaldığında, asetilkolinler yükselme gösterir. REM uykusunda asetilkolinler yeteri kadar yükselemezse, kişilerde rüya görememe durumu oluşur. Bir anlamda; mutluluk hormonu ne kadar çok salgılanırsa, rüya görme durumu o kadar azalacaktır, aynı zamanda anti-depresan gibi ilaçlar da rüya görmeye engel olabilir.

Mutluluk Hormonu Neden Azalır?

Uzmanlar tarafından yapılan araştırmalar sonucunda, kişilerde rastlanan mutluluk hormonu üretimlerindeki azalışın bazı nedenleri şunlardır;

Stres Hali: 21. Yüzyıl insanının kaçınılmaz sorunlarından biri olan stres, günlük hayatta karşılaşılan bazı sıkıntılar sonucunda kişilerin gösterdikleri psikolojik temelli reaksiyonlar bütünüdür. Kişilerin kriz anındaki yönetimlerine göre stres düzeyi değişebilmektedir. Serotonin seviyesinin düşük kalması, kişinin yoğun bir stres haline bürünmesine neden olmaktadır.

Mutluluk Hormonu Nedir

Oksijensiz Kalma: İnsan vücudunun en önemli ihtiyacı, düzenli oksijen alımı olarak karşımıza çıkmaktadır. Nefes darlığı çeken kişilerde serotonin eksikliği görülebileceği gibi, dağcılık sporuyla uğraşan kişilerde de serotonin seviyesinin düştüğü görülebilir.

Kan Şekerinin Düşük Olması, Açlık Hali: Kan şekerinin düşüklük gösterdiği anlarda vücuttaki serotonin seviyesi belirgin bir düşüş gösterir. Aynı durum açlık halinde de geçerlilik kazanır. Kişiler yeteri kadar beslenemediğinde, açlık hissine bağlı olarak saldırganlık ve sinirlilik hali alırlar. Sağlıksız beslenme durumlarında durum farklılık göstermez. Mutluluk hormonunu azaltan nedenler arasında beslenme eksikliğini veya yanlış beslenmeyi örnek gösterebiliriz.

Adet Dönemi: Kadınların adet dönemlerinde mutluluk hormonu daha düşük seviyelerde salgılanır. Serotonin seviyesinin bu dönemlerde düşüş göstermesinin sebebi ise, kadınlarda baskın bir şekilde bulunan östrojen hormonunun azalma göstermesidir. Kadınlarda iki hormon birbirleriyle doğru orantılı olarak azalır veya artar.

Mutluluk Hormonu Nasıl Arttırılır? Hangi Besinleri Tüketmek Gerekir?

Mutluluk hormonunu azaltan etkenler olduğu gibi, bu hormonun düzeyini arttırmanın bazı yöntemleri bulunmaktadır. Bu yöntemleri deneyerek mutluluk hormonu seviyenizi istenen düzeye çekebilirsiniz.

Spor ve Egzersiz: Egzersiz hareketlerinin stres ve depresyona karşı etkili olduğu uzmanlar tarafından belirtilmektedir. Koşma, bisiklete binme ve yüzme gibi egzersizler sayesinde mutluluk hormonu daha hızlı salgılanır. Futbol ve basketbol gibi takım sporlarına yönelmek, stres yönetiminde fayda sağlar ve doğal olarak serotonin artışı yaşanır.

D Vitamini: D vitamini ve serotonin arasında bağlantı bulunmaktadır. D vitamini eksikliği yaşayan kişilerde stres ve depresyon gibi rahatsızlıklar daha çok görülür. Güneş ışığından yeteri kadar faydalanırsanız, hem D vitamini eksikliği giderilmiş hem de serotonin ihtiyacı karşılanmış olur.

Masaj Tedavisi: Masaj tedavileri yalnızca vücuttaki ağrıları dindirmesi amacıyla kullanılmaz. Doğru tekniklerle yapılan masajın, kişide bulunan stresi aldığı ve yok ettiği bilinmektedir. Masaj sayesinde uyku problemlerinize, strese ve gerginliğe çözüm bulunur.

Oksijen: Yeteri kadar oksijen alamayan kişilerde mutluluk hormonu düşer. Oksijensiz kalındığında kişinin vücut dengesi bozulur, sinir ve stres tavan yapar. Bundan dolayı kişilerin, oksijeni bol ormanlık alanlarda yürüyüş yapmaları gerekir.

Mutluluk Hormonu Nasıl Artar

Sebze ve Meyve Tüketimi: Çoğu sebze ve meyvenin içinde aminler bulunur. Aminler sayesinde mutluluk hormonu artış gösterir. Brokoli, enginar, domates, lahana, maydanoz, çilek, elma, mango, portakal, kivi gibi besinleri tüketilerek serotonin seviyesi yükseltilebilir.

Et, Süt ve Balık Ürünleri: Bu besin ürünlerinin içinde triptofan bulunur. Triptofanın doğrudan mutluluk hormonuna etkisi vardır. Kırmızı et, hindi eti, süt, yoğurt ve balık tüketilerek mutluluk hormonu istenilen düzeye çekilebilir.

Kaynak