İslam medeniyet tarihinde birçok şifahanede, musikiyle (su sesi, enstrüman vb. eşliğinde) tedavi yöntemi uygulanmıştır. Müziğin teskin edici özelliğinden yola çıkılarak aklî ve asabî hastalıkları iyileştirdiğine inanılmış; psişik (ruhsal) hastalıkların tedavisinde kullanılması İbn-i Sina (980-1037), Farabi (870-950) Zekeriya er Razi ( 854-952) gibi hekimler tarafından destek görmüştür. Bununla beraber Farabi “musiki-ul- kebir” adlı eserinde müziğin fizik ve anatomi ile olan ilişkisini ele almıştır.
Tarihte Edirne Darüşşifasında da müzik tedavisinin yapıldığı bilinmekle birlikte, Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde Edirne Darüşşifası’nda müzikle uygulanan tedaviyi ayrıntılı olarak tanımlamakta ve çalınan müzik aletleri, hanende ve sazende sayıları hakkında bilgiler vermektedir.
Farabi, Türk Müziği makamlarının ruha olan etkilerini ve etki zamanlarını şu şekilde sıralamıştır:
Hicaz makamı: İnsana alçak gönüllülük verir.(İkindi vakti etkilidir.)
Buselik makamı: İnsana kuvvet verir. (Kuşluk vaktinde etkilidir.)
Rast makamı: İnsana sefa verir. (Güneş iki mızrak boyu iken etkilidir.)
Rehavi makamı: İnsana beka (sonsuzluk fikri) verir. (Yalancı sabah vaktinde etkilidir.)
Kuçek makamı: İnsana hüzün ve elem verir.
Büzürk makamı: İnsana korku verir.
İsfahan makamı: İnsana hareket kabiliyeti, güven hissi verir.
Neva makamı: İnsana lezzet ve ferahlık verir.
Uşşak makamı: İnsana gülme hissi verir.( Öğle vakti etkilidir.)
Zirgüle makamı: İnsana uyku verir. ( Öğleye doğru etkilidir.)
Saba makamı: İnsana cesaret ve kuvvet verir.
Hüseyni makamı: İnsana sükûnet ve rahatlık verir. (Sabahleyin etkilidir.)
İbn Sina’ya göre “ses” varlığımız için zaruriri olup, ahenkli bir düzen içerisinde, belirli bir şekilde ayarlanmış olan sesler, insan ruhu üzerinde çok derin tesirler yapmaktadır. Ses tonu değişiklikleri insanın ruh hallerini belirtir. Müzik bestelerini bize hoş gösteren işitme gücümüz olmayıp, o besteden çeşitli telkinler çıkaran idrak yeteneğimizdir. Bunun için seslerin düzenli olarak birbirine ahengi, besteleri, ahenkli vuruşların düzenli ve kaideye uygun oluşları, insanı derinden derine cezbetmektedir.
Kaynaklar:
https://somuncubaba.net/dergi/214-sayi/edirne-sultan-ii-bayezid-darussifasi/
https://evrenseldegerler.org.tr/islam-medeniyetinde-muzik-ile-tedavi/