Hayalet kütlesi veya karanlık madde, evrende var olduğuna inanılan ancak doğrudan gözlemlenemeyen bir tür madde formudur. Hayalet kütlesi, kütleçekimsel etkileri sayesinde varlığından dolayı çeşitli gözlemlerle ve hesaplamalarla tespit edilmektedir.
- Gözlemlenebilir Etkiler: Hayalet kütlesi, gökada ve galaksi kümelerinin hareketlerindeki düzensizlikleri açıklayan bir faktördür. Galaksiler arasındaki kütleçekimsel etkileşimler, beklenenden daha güçlü bir şekilde gerçekleşir ve bunun nedeni olarak gözlemlenen kütlenin, görünür maddenin toplam kütlesinden daha fazla olduğu düşünülen hayalet kütlesi olarak kabul edilir.
- Karanlık Madde Olarak Anılması: Hayalet kütlesi, gözlemlenebilir maddeden farklı bir özellik gösterdiği için “karanlık madde” olarak da adlandırılır. Görünür madde olan yıldızlar, gezegenler, gaz ve toz gibi nesneler elektromanyetik radyasyon yayarak gözlemlenebilirken, hayalet kütlesi bu tür radyasyon yaymadığı için doğrudan algılanamaz.
- Kompozisyonu ve Doğası: Hayalet kütlesinin doğası hala tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte, bazı teoriler, karanlık maddenin oluşabileceği hipotetik parçacıkların varlığını öne sürmektedir. Bu parçacıklar, evrenin erken dönemlerinde oluşmuş ve kütleçekimsel etkileriyle galaksilerin oluşumunu ve evrimini etkilemiş olabilir.
- Evrensel Yaygınlığı: Hayalet kütlesi, evrendeki maddenin yaklaşık %85-90’ını oluşturduğuna inanılan karanlık maddeyle ilgili bir bileşendir. Yani, gözlemlenebilir maddeden çok daha fazla miktarda karanlık madde olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle, evrenin toplam kütle ve enerji dengesinin büyük bir kısmını hayalet kütlesi veya karanlık madde oluşturmaktadır.
Hayalet kütlesi veya karanlık madde hakkında daha fazla anlayışa sahip olmak için bilim insanları, gözlemler, simülasyonlar ve teorik çalışmalar üzerinde yoğun bir şekilde çalışmaktadır. Ancak, karanlık madde ve hayalet kütlesinin doğası ve bileşimi hala tam olarak anlaşılmamıştır ve araştırmalar devam etmektedir